Op zoek naar de mu­ziek­be­le­ving van de toekomst

Jan heeft een stevige achtergrond in de muzieksector, met vijftien jaar ervaring bij VI.BE (Poppunt). De afgelopen jaren verschoof zijn focus naar innovatie en technologie. Die passie bracht hem bij Digital Arts and Entertainment (Howest), waar hij als projectmanager onderzoek doet naar immersieve technologie in muziek: van immersive audio en gametechnologie tot AI, XR en avatar-technologie. Daarnaast adviseert hij als consultant organisaties in de cultuur- en muzieksector en is hij betrokken bij Music Tech Belgium, een netwerk dat technologie en muziek samenbrengt.

“Wat mij drijft, is de juiste oplossingen vinden voor bestaande noden. Te vaak zien we dat technologie wordt ontwikkeld voor problemen die er niet echt zijn. Mijn doel is om de kloof tussen technologie en de werkelijke behoeften van de muzieksector te overbruggen.”

Immersieve muziekbeleving betekent dat de luisteraar of bezoeker volledig wordt ondergedompeld in een performance. Dat kan op verschillende manieren:

• Auditief: via een immersive speaker setup, waarbij geluid rondom de luisteraar wordt geplaatst voor een natuurlijke luisterervaring.
• Visueel: met 360-graden projecties, LED-schermen of augmented reality (AR).
• Hybride: door gametechnologie, virtual reality (VR) of avatars in te zetten om nieuwe muzikale ervaringen te creëren.

Het favoriete Belgische voorbeeld van Jan? Club Wintercircus in Gent, waar een immersief audiosysteem en 360°-projecties zorgen voor een intense concertervaring. “Veel mensen denken bij immersieve muziek aan The Sphere in Las Vegas, maar ook op kleinere schaal kunnen we impact maken.”

De Vlaamse muzieksector staat vaak huiverig tegenover grootschalige technologische investeringen. De drempels? Hoge kosten, nood aan kennis over technologische mogelijkheden en een gebrek aan infrastructuur.

“Muziekprofessionals vragen zich af: waarom zouden we hierin investeren? Hoe kan het renderen? Die return is niet altijd economisch, het kan ook gaan over een sterkere band met je publiek.”

Het Virtual Music Experiences (VMX)-onderzoek wilde net die vragen beantwoorden door technologische mogelijkheden tastbaar en haalbaar te maken. Een van de experimenten in het onderzoek was een immersive concert in Ancienne Belgique, waar een nieuwe speakeropstelling en LED-schermen al een merkbaar verschil maakten.

Daarnaast is een groot struikelblok dat er nog weinig artiesten zijn die actief werken met immersieve technologieën, waardoor zalen en organisatoren twijfelen of investeringen de moeite waard zijn. “Het is een kip-of-het-ei-verhaal,” legt Jan uit. “Als er geen infrastructuur is, worden er geen immersieve producties gemaakt. Maar zonder experimenten en toepassingen zullen artiesten zich ook niet uitgedaagd voelen om ermee aan de slag te gaan.” Daarom is het cruciaal om technologieën niet alleen beschikbaar te maken, maar ook aantrekkelijk en toegankelijk te houden. 

Met de inzichten uit VMX als basis startte op 1 februari 2025 het vervolgonderzoek: Future Music Hubs. Dit nieuwe project focust op drie pijlers:

1. Technologische ontwikkelingen opvolgen en inzichten delen met de sector.
2. Proof-of-concepts en experimenten opzetten met artiesten en technologische partners.
3. Een netwerk van fysieke hubs in Vlaanderen creëren waar artiesten kunnen experimenteren met technologie.

Een belangrijk doel van dit traject is ook de drempel verlagen. Veel organisaties hebben de perceptie dat technologie enkel iets is voor grote budgetten of complexe producties. “Maar technologie kan ook een manier zijn om nieuwe publieken te bereiken, om een diepere connectie met fans op te bouwen, en om creativiteit op nieuwe manieren te stimuleren.” Future Music Hubs wil die mogelijkheden tastbaar maken, zonder dat ze een financiële of technische last worden voor kleinere spelers.

De hubs bieden een ‘test before invest’-omgeving, zodat artiesten en organisaties kunnen experimenteren voordat ze grote investeringen doen. Daarnaast zal er worden gekeken naar betaalbare alternatieven en budgetvriendelijke oplossingen. “Zelfs grote labels zijn soms terughoudend om te investeren in nieuwe technologieën. Als we kunnen aantonen dat er laagdrempelige manieren zijn om ermee aan de slag te gaan, wordt het toegankelijk voor iedereen.”

Het concept van de hubs is geïnspireerd op Nederlandse voorbeelden zoals het project Hybrid Music Vibes van Effenaar Lab en Thunderboom Records. “We willen artiesten een plek bieden waar ze zonder grote risico’s kunnen experimenteren en ontdekken hoe technologie hun werk kan versterken.”

Volgens Jan zal technologie de live-ervaring niet vervangen, maar wel verrijken en toegankelijker maken. “Een fysieke concertervaring is onvervangbaar, maar digitale toepassingen kunnen een aanvulling vormen. Denk aan VR-concerten of hybride formats die live en digitaal combineren.” 

Daarnaast opent technologie de deur naar inclusievere muziekbelevingen. “Niet iedereen kan of wil deelnemen aan massabijeenkomsten. Voor mensen met een beperking of zij die niet gemakkelijk naar concertzalen kunnen komen, kunnen virtuele en hybride concerten een wereld van verschil maken.” 

Ook AI zal een blijvende impact hebben. “AI kan een waardevolle compagnon zijn in het creatieve proces, maar artiesten moeten de controle behouden over hun werk.” Dit roept ethische vragen op rond intellectuele eigendom en eerlijke vergoedingen. “AI-modellen worden getraind op bestaande muziek, maar hoe zorgen we ervoor dat originele makers hiervan profiteren? We moeten duidelijke ethische kaders creëren, zodat artiesten zélf kunnen bepalen hoe hun werk wordt gebruikt en of ze daarvoor een vergoeding ontvangen.” 

Toch is Jan optimistisch over de toekomst van muziek en technologie in Vlaanderen. “Ik hoop dat we de drempels kunnen verlagen en dat artiesten zich steeds meer comfortabel voelen om met technologie te experimenteren. Innovatie moet een middel zijn, geen doel op zich. Maar als we het goed aanpakken, kunnen we als Vlaamse muzieksector een voortrekkersrol spelen.” 

Vlaanderen heeft internationaal al een sterke reputatie op het vlak van live muziek en festivals. Volgens Jan ligt er nu een kans om ook een pioniersrol op te nemen in muziek en technologie. “Tomorrowland zet wereldwijd de toon op het vlak van technologische innovatie in muziekbeleving. Waarom zouden we als bredere muzieksector niet dezelfde ambitie hebben?”

'Virtual Music Experiences' en 'Future Music Hubs' zijn samenwerkingen tussen Howest DAE Research en PXL-Music Research. Beide onderzoeksprojecten worden ondersteund door VLAIO.